Tuvalet Eğitimi

Çocuk Odaklı Yöntem

Gelişimsel Pediatrist T. Barry Brazelton tuvalet eğitiminde çocuk odaklı olma yaklaşımını ileri sürmüştür. Bu yaklaşıma göre çocuklara tuvalet eğitimi çocuklardan tuvalete gitme isteği için ilk adım geldiğinde verilmelidir çünkü çocuklar ebeveynlerini sevindirmek, kendi dürtülerine hâkim olmak ve bağımsız olmak isterler. Eğer ebeveynler eğitim için çok ani ve hızlı bir giriş yaparlarsa, eğitim geri tepebilir ve çocuk tuvalet eğitimine karşıt davranışlar geliştirebilir.

Brazelton ebeveynlere çocukları 18-19 aylık arasındayken çocuklar tuvalete ilgi duymaya başladığında baskıcı olmayan ve sakin tutumla tuvalet eğitimine başlamalarını tavsiye eder.
Lazımlık çocuğun oyun odasında görülen bir yere konur. Çocuğa yavaş yavaş tek başına tuvalet yapmasını sağlayan bir tavırla eğitim verilir. Eğer ihtiyaç olursa, ebeveynleri çocuğa lazımlığını kullanmasını önerebilir. Çocuk eğitimine kendi hızında devam eder. Lazımlığa bez ya da bezsiz oturabilir, etrafta altında pantolon olmadan dolaşabilir, pantolonunu kendi indirir ve lazımlığı kullanır. Çocuğun başarılı teşebbüsü ödüllendirlir. Tuvalet eğitimi sırasında küçük kazalar yaşandığında (örn, çocuk zaman zaman altına kaçırdığında) hayal kırıklığı yaşadığınız hafifçe ifade edilir ve bir sonraki defa ne beklediğiniz söylenir. Eğer çocuk tuvalet eğitimi çabalarımıza geri çekilme ya da karşı gelme davranışlarıyla cevap verirse o zaman tuvalet eğitimine bir süre ara verilmelidir. Bu yaklaşımı kullanan ebeveynlerin 2-2.5 yaş arasındaki çocuklarının %85'nin altları gün içinde kuru kalır. 5 yaşına ulaştıklarında ise %98'inin altı kurudur. Bazı ebeveynler tuvalet eğitiminde kendi kontrollerini erteleyemezler ya da kontrollerinden kola kolay vazgeçemezler. Bazı ebeveynler de çocuklarından çok az şey beklerler, bu şekilde çocuklarının bir şeyler başarabilme inancını ellerinden alıp, utanç duymasını tetiklerler. Bu tarz ebeynlere bu metod uygulamaktan zorlanabilirler.

Ailesinde yatağını ıslatma vakasının bulunduğu çocukların tuvalet eğitimine erken başlanmalıdır. (12-15 aylıkken) Çünkü erken çabalar çocuğun altını ıslatma olasılığını düşürecektir. .

Tuvalet Eğitiminde Yapılmaması Gerekenler

1. Çocuğunuzun tuvalete gitme ihtiyacı geldiğinde onu tuvalete aceleyle götürmeyin, çünkü bu şekilde çocuk tuvalet ile aceleyi bağdaştırır.

2. Çocuğunuzu kaza ile altına kaçırdığında ya da altında bebek bezi olduğu için suçlamayın ya da onu utandırmayın.

3. Tuvalet eğitimine o dönemde çocuğunuz ile aranızda kontrol mücadelesi varsa başlamayın.

4. Çocuğunuzu gece tuvalete gitmesi için uykusundan uyandırmayın. Çocuğunuza uyanmayı öğretmiş olursunuz.

5. Tuvalet eğitimine çocuğunuz için stresli olabilecek bir dönemde (Örn kardeş doğumu, yeni bir eve taşınma, anaokuluna başlama, ebeveynlerin boşanmasıi ebeveynlerden birinin hastanede yatması) başlamayın.

6. Tuvalet eğitimine çocuğun diğer bir gelişimsel görevini öğrenirken başlamayın.

7. Tuvalet eğitiminin uzun ve yavaş gelişecek bir süreç olduğunu unutmayın. Bazı çocuklar, beş yaşında olsalar dahi, tuvaletlerini yaptıktan sonra popolarını silmede yardıma ihtiyaç duyarlar.

8. Çocukla kontrol mücadelesine girmeyin. Çocukların kontrollerini kendi ellerinde tutma ihtiyacını anlayın. Olaya gerçekçi bir şekilde yaklaşın ve çocuğunuzun ihtiyaçlarına saygı duyun.

Korkan Çocuk İçin Çocuk Odaklı Tuvalet Eğitimi

İlk aşama olarak çocuğun tuvalette oturarak serbest vakit geçirmesi sağlanmalıdır. Amaç: Tuvalete olan korkusunu yenmektedir. Tuvaletini yapma açısından hiçbir direktif verilmez. İkinci aşama ise dışkıyı tutmasını yenmek hedeflenmelidir. Oturulan süre ve tuvalet konusunda verilecek direktifler yavaş yavaş arttırılabilir. Herhangi bir çatışmaya girilmemesine dikkat edilmelidir.

Sabah kahvaltıdan sonra (Doktor'un önerdiği kayısı ve lifli besinler) çocuğa: ''Şimdi seninle tuvalet gideceğiz ve kıyafetini çıkartıp orada çok kısa sadece oturacaksın. Korkamana hiç gerek yok çünkü ben senin yanında olacağım ve keyifli vakit geçireceğiz. Eğer çok korkarsan istediğin zaman kalkabileceksin.'' direktifi verebilirsiniz. ''Korkuyorum'' gibi cüme kaşrısında: ''Sen korkularını yenebilecek güçtesin. Büyüdün sen'' ''İstemiyorum'' gibi cümle karşısında: ''İstemediğini biliyorum ama orada çok azda olsa vakit geçirmemiz gerekiyor'' şeklinde de teşvif edebilirsiniz. Tuvalete gideceğiniz zaman öncesinde aranız herhangi bir çatışmanın olmamasına, çocuğunuzun mutlu ve keyifli bir zamanına denk getirmenizde fayda vardır.

Tuvalete geçtikten sonra oturtulur ve 3-5 dakika beklenir. Bu süre içeresinde keyifli vakit geçirmeye odaklanılmalıdır. Kitap okunabilir, video seyredilebilir, müzik dinlenebilir ya da sohbet edilebilir. Oturma pozisyonu fizyolojik olarak tuvaletinin gelmesini desteklemektedir. Oturduğu süre zarfında tuvaleti gelmezse hiç konusunu açmayın. Eğer tuvaleti gelirse teşfik edin veya gözlemlediğiniz herhangi bir duyguya yansıtma yapabilirsiniz. (Çok korkuyor görünüyorsun, Çok üzgün görünüyorsun, çok mutlu görünüyorsun gibi...) Eğer korkarsa ''Korkmuş görünüyorsun. Ama korkmana gerek yok ben senin yanındayım, buradayım. Unutma sen korkularının üstesinden gelebilecek bir kızsın. Bence acımayacak. Acırsa da hemen geçeceğini biliyorsun.'' gibi cümlelerle destekleyin. Başaramazsa çabasını övün. ''Çok güzel çabaladın, seninle gurur duyuyorum. Bir dahaki sefere bence başarabilirsin.'' Süre dolduktan sonra ise ''Evet buradaki geçirdiğimiz vakit bitti. Artık gidebiliriz.'' şeklinde bilgilendirin.

Daha sonra akşam bir kez daha yemekten sonra aynı şekilde denenir. Belki tuvalette vakit geçirme süresi biraz arttırılabilir. Bu süre çocuğun içeride sıkılmaması açısından uzun tutulmamalıdır. Çok büyük tepkiyle karşılaştığında ''Yine çok korktun sen, sanırım hazır değilsin, bir dahaki sefere yine deneriz'' diyip çıkabilirsiniz.

Tuvaletini yapmayı başarırsa çok büyük bir tepki vermemeye dikkat edin. ''Harika, sen başardın. Korkmadan tuvaletini kendin yapmayı çabaladın ve başardın. Seninle gurur duyuyorum.'' gibi cümlelerle yine çabaya odaklanmanız yeterli olacaktır.

Bu süreçte kilit nokta: Ebeveynin çocuk odaklı (Her koşulu kabullenir) davranması, sabırlı ve sakin olmasıdır. Korkulacak bir şey olmadığını veya yapması gerektiğini çocuğunuza hissettirmelisiniz.

Denemeler dışında tuvalet konusunu açmamalı, çocuğunuzun yanında başkasıyla bu konu hakkında konuşmamanız bu süreci kolaylaştırıcı etken olabilir.